Het jaar 1572 staat in Dordrecht toch wel met goudomrande cijfers geschreven. Een memorabel jaar in de landelijke geschiedenis, dat is uitgegroeid tot een hoogtepunt in de geschiedenis van de stad. Geschiedkundig kunnen er misschien kanttekeningen gemaakt worden bij de slogan ‘geboorte van Nederland’, maar gedenkwaardig is het zeker. Hier in Dordrecht kwamen in dat jaar toch maar mooi de mannen die er in die tijd toe deden bij elkaar om streep in het zand te zetten. Tot hier en niet verder. Niet altijd met zuivere motieven, niet vanuit gelijkluidende overtuigingen, maar wel met de intentie om verandering op gang te brengen. Wat volgde was een heftige strijd: oorlog en deels ook een burgeroorlog tussen protestanten en katholieken, tussen voor- en tegenstanders van de prins van Oranje en tussen gewesten onderling vanwege economische-, sociale- of strategische belangen.
Inmiddels zijn we 450 jaar verder. De Augustijnenhof heeft drie historici uitgenodigd om terug, om zich heen en vooruit te kijken. Dr. Arjan Nobel, Drs. Leo Fijen en Drs. Jos Wienen beschouwen de gebeurtenissen van 1572 vanuit het perspectief van strijders en burgers, priesters en protestanten, bezetters en onderdrukten, die hun wereld onherkenbaar hebben zien veranderen. Vrijheid, verdraagzaamheid en verbondenheid in een wereld van verscheidenheid. Toen, maar ook nu. Wat heeft het ons gebracht? Wat 450 jaar geleden actueel was, zien we vandaag opnieuw gebeuren. In Oekraïne bijvoorbeeld. Wat zijn de overeenkomsten, wat de verschillen.
Dr. Arjan Nobel (1978) studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden (cum laude). Hij promoveerde aan diezelfde universiteit op een studie over de veranderende bestuurscultuur op het Hollandse platteland in de periode 1550-1780. Op dit moment is hij verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en doet hij onderzoek naar politiek en bestuur in vroegmodern Europa, meer in het bijzonder naar lobbyisten in de zeventiende-eeuwse Nederlanden. Arjan is onder andere hoofdredacteur van het Holland, Historisch Tijdschrift, redactielid van de Zeven Provinciën Reeks en voorzitter van de Vereniging van Christen-Historici.
Onder de titel “Geuzen, glippers, geruchten en geweld, Dordrecht in 1572” verzorgt Arjan een voordracht over de gebeurtenissen in dat jaar. Beginnend in juni 1572 wanneer Dordrecht haar poorten opent voor de geuzen. Wat bewoog de bestuurders van deze gezagsgetrouwe stad om deze stap te maken? En hoe dachten de burgers er eigenlijk over? In de lezing zal worden ingegaan op de positie van Dordrecht in 1572 en zal worden gekeken naar de verschrikkingen waarmee de stad en het omliggende platteland in dat jaar te maken kregen. Er deden geruchten de ronde over moordpartijen en verraad. Geuzen en koningsgezinde soldaten trokken plunderend over het platteland, terwijl vluchtelingen het stedelijke straatbeeld bepaalden. Hoe hield Dordrecht zich staande in het revolutiejaar?
Dr. Marc De Kesel is bijzonder hoogleraar ‘Theologie, mystiek & moderniteit’ aan de faculteit Filosofie, Theologie en religiewetenschappen van de Radboud Universiteit Nijmegen, alsook wetenschappelijk medewerker aan het Titus Brandsma Instituut, Onderzoekscentrum voor mystiek en spiritualiteit. Marc is gefascineerd door de ontstaansgeschiedenis van de Nederlandse opstand in de 16de eeuw. Het belang daarvan voor de geschiedenis van de hele westerse moderniteit kan zijns inziens moeilijk overschat worden. Hij is geen expert-historicus en zal uitgaande van de manier waarop zich toen de problematiek stelde, een algemene (lees politiek-filosofische) reflectie presenteren over de relatie godsdienst en vrijheid in de moderniteit, met aandacht voor de manier hoe dat speelt in onze huidige multiculturele en multireligieuze samenleving.
Drs. Jos Wienen (1960) is historicus, theoloog, bestuurder en CDA-politicus. Sinds 21 september 2016 is hij burgemeester van Haarlem. Hij studeerde van 1979 tot 1988 geschiedenis (doctoraalexamen 1988) en van 1981 tot 1986 theologie (cum laude kandidaatsexamen 1986) aan de Rijksuniversiteit Utrecht. Zijn broer werd later rooms-katholiek en ging werken bij het bisdom Haarlem-Amsterdam. Vanaf 1986 is hij gemeenteraadslid voor het CDA van Ridderkerk en aansluitend van 1993 tot 2001 wethouder. In 2001 volgt de benoeming tot burgemeester van Katwijk. Tot hij in 2016 wordt aangesteld als burgemeester van Haarlem. Naast zijn publieke functies was hij onder andere werkzaam als staffunctionaris bij de Provinciale Kerkvergadering Zuid-Holland van de Nederlandse Hervormde Kerk. Naast zijn politieke loopbaan staat hij nog regelmatig op de kansel.
De voordrachten die deze respectabele historici gaan geven zullen allerminst ‘doorsnee’ zijn. Zij zullen niet alleen vanuit een geschiedkundige benadering hun licht laten schijnen over de gebeurtenissen van 1572. Ze zullen ook op basis van hun eigen achtergrond en ervaringen proberen te schetsen wat het betekent wanneer vrijheid omslaat in onvrijheid, vertrouwen in wantrouwen en verbondenheid in scheiding.
De inleidingen zullen worden omlijst door prachtige muziek die zal worden verzorgd door de musicus en stadsbeiaardier Boudewijn Zwart (1962) is stadsbeiaardier van Dordrecht (Grote Kerk), Ede (Oude Kerk), Gouda (St. Janstoren), Amsterdam (Westertoren, Zuidertoren, en de Oude Kerk), Bergambacht (St. Laurentiustoren), Schoonhoven, IJsselstein, Barneveld, Apeldoorn, Wageningen en Zeewolde. Hij heeft verschillende composities op zijn naam staan en is president van de internationale beiaardiersvereniging Eurocarillon. Hij zal gebruik gaan maken van zijn mobiele huiskamer carillon, maar ook het orgel en de piano van de kerk zullen niet onbespeeld blijven. Zijn repertoire zal deze avond bestaan uit een selectie van Geuzenliederen, gemengd met eigentijdse muziek die past in de context van het programma.
Vrijdagavond 8 juli aanstaande staan de deuren van de Augustijnenkerk aan de Voorstraat in Dordrecht vanaf 19.00 uur uitnodigend open voor een ieder die geïnteresseerd is. De avond zal worden afgesloten met een ontmoeting tussen belangstellenden sprekers en musicus, waarbij gezorgd wordt voor een hapje en een drankje.
De toegang is gratis. U mag dus gevraagd en ongevraagd binnenlopen en hoeft zich niet persé aan te melden. Aanmelden wordt wel op prijs gesteld om onze voorbereidingen zo goed mogelijk op orde te brengen. U kunt daarvoor een mailtje sturen naar jadegeus@augustijnenhof.nl. Wanneer u vragen op opmerkingen hebt met betrekking tot deze bijeenkomst, kunt u die ook kwijt via het genoemde mailadres.
